REKUPERACJA A HAŁAS

W obecnych czasach wentylacja mechaniczna jest już standardem nowobudowanych domów. Rozwiązanie to niesie za sobą szereg korzyści m.in.: dostarcza świeże powietrze do pomieszczeń niezależnie od czynników pogodowych, pozwala odzyskać energię cieplną, oczyszcza powietrze nawiewane do domu, umożliwia całkowitą automatyzację pracy instalacji wentylacji itp. Należy jednak pamiętać, że aby cały system działał poprawnie, montaż wentylacji mechanicznej powinien odbywać się według pewnych zasad. Niestosowanie się do wytycznych i nieprawidłowe wykonanie instalacji rozprowadzającej powietrze może uprzykrzyć życie użytkownikowi. Niedogodnością, która może pojawić się w trakcie użytkowania systemu rekuperacji jest hałas. Może być spowodowany niepoprawną pracą centrali wentylacyjnej, źle dobraną i zamontowaną instalacją lub niepoprawnie wyregulowanym przepływem powietrza.

HAŁAS W INSTALACJACH – NORMY

Jak wiemy każde urządzenie mechaniczne emituje hałas. Podobnie jest z centralami wentylacyjnymi. Poziom hałasu wytwarzanego przez centralę wentylacyjną zależny jest od zastosowanych podzespołów oraz sposobu użytkowania. Instalacja wentylacyjna również ma duże znaczenie w przenoszeniu hałasu, a stopień przenoszenia zależy od zastosowanych materiałów, dobranych średnic lub przekrojów kanałów, jak i samych elementów nawiewnych i wyciągowych.

Obowiązujące w UE progi uciążliwości stwarzane przez hałas:

• poniżej 35 decybeli (dB) – nieszkodliwy dla zdrowia, niemal stale nam towarzyszy,
• od 55 do 65 dB – powoduje irytację,
• powyżej 65 dB – wywołuje wymuszone zachowania agresywne,
• od 70 do 85 dB – stanowi próg szkodliwości dla zdrowia, przy dłuższym działaniu może powodować uszkodzenia słuchu,
• od 85 do 130 dB – może powodować trwałe uszkodzenia słuchu oraz różne dolegliwości i schorzenia,
• powyżej 130 dB – powoduje trwałe uszkodzenia słuchu oraz na skutek występujących wibracji również uszkodzenia wewnętrznych organów człowieka.

Normy hałasu przenikającego do pomieszczeń, w których przebywają ludzie określa norma PN-87/B-02151/02 – Akustyka budowlana. W dokumencie wskazane jest dopuszczalne natężenie dźwięku dla konkretnych pomieszczeń:

• pomieszczenia mieszkalne w godzinach dziennych od 6 do 22 – do 35 dB(A)
• pomieszczenia mieszkalne w godzinach nocnych – do 25 dB(A),
• toalety, kuchnia – do 40 dB(A).

W przypadku poprawnie działającej i zamontowanej rekuperacji emitowany hałas w standardowym trybie pracy osiąga wartość na poziomie 25-30 dB.

GDZIE ZAMONTOWAĆ REKUPERATOR BY UNIKNĄĆ HAŁASU?

Aby rekuperacja w pełni spełniała swoje zadanie, powinna pracować 24h na dobę, przez 365 dni w roku. Z tego względu wybór miejsca montażu centrali wentylacyjnej jest ogromnie istotną kwestią i powinien być dobrze przemyślany. Pomieszczenie należy wybrać w taki sposób, aby pracująca centrala wentylacyjna nie zakłócała odpoczynku domowników. Dlatego nie powinno się montować rekuperatora w pobliżu pomieszczeń dziennych i sypialni. Najlepszym miejscem na montaż rekuperatora jest piwnica, kotłownia, garaż lub poddasze. Oczywiście przy założeniu, że są one oddalone od pomieszczeń wspomnianych powyżej i hałas emitowany przez wentylator nie będzie w nich słyszalny.

NAJCZĘSTSZE BŁĘDY MONTAŻOWE POWODUJĄCE HAŁAS REKUPERATORA

Aby móc wyeliminować powstawanie nadmiernego hałasu w instalacji wentylacji mechanicznej należy wiedzieć jakie czynniki mogą być tego przyczyną i w jaki sposób im przeciwdziałać. Najczęstsze źródła hałasu w systemach rekuperacji to:

1. Hałas z urządzeń wentylacyjnych

Aby zapobiec przenoszeniu się hałasu do pomieszczeń, w pierwszej kolejności należy sprawdzić jaki hałas będzie powstawał podczas pracy rekuperatora. Taką informację można odczytać z kart katalogowych urządzenia lub jego DTR. Wartości hałasu podawane są w dB, dB(A) jako moc akustyczna lub hałas. Znając wartość hałasu emitowanego do instalacji można dobrać odpowiednie tłumiki, które zredukują jego poziom do tzw. wartości dopuszczalnych. Na rynku jest bardzo wielu producentów tłumików szumów różniących się od siebie m.in. materiałem, z którego zostały wykonane. Ich skuteczność tłumienia zależeć będzie od kilku czynników, m.in. od zastosowanego materiału tłumiącego, jego grubości oraz od długości samego tłumika. Dlatego dobierając dany element należy posłużyć się podawanymi przez producentów wartościami tłumiącymi. Najczęściej są to wartości ujemne, wyrażone w skali oktawowej.

Montaż tłumików: tłumiki można montować na kanałach głównych lub jeśli nie ma takiej możliwości, to na rozgałęzieniach. Ideą montażu tłumików jest takie ich usytuowanie, aby znajdowały się na kanałach pomiędzy urządzeniem powodującym hałas (w tym przypadku rekuperator), a elementem nawiewnym lub wywiewnym. Praktykowane jest również montowanie tłumików na czerpni i wyrzutni.

Aby wyeliminować nadmierny hałas często stosuje się elastyczne kanały tłumiące łączące element nawiewny lub wywiewny z instalacją. Elastyczne kanały tłumiące posiadają wewnętrzną perforację i izolację z wełny mineralnej, co w efekcie pozwala uzyskać dość dobre właściwości tłumiące. W tym przypadku zdolność tłumienia zależeć będzie od długości zamontowanego kanału. Im dłuższy kanał, tym tłumienie będzie lepsze. W praktyce najczęściej stosuje się kanały o długości od 0,7 do 1,5 m.

2. Hałas powstający w instalacji

Hałas powstający w instalacji wentylacji mechanicznej spowodowany jest najczęściej zbyt dużymi prędkościami przepływu powierza w kanale wentylacyjnym. Aby temu zapobiec kanały należy dobierać w taki sposób, by nie przekroczyć wartości dopuszczalnych. Zakłada się, że prędkość powierza w kanale powinna zawierać się w przedziale:

• kanały główne:  4 ÷ 6 m/s,
• odgałęzienia do nawiewników i wywiewników: 3 ÷ 5 m/s,
• kratki wentylacyjne, nawiewniki: 1,5 ÷ 2,5 m/s.

3. Hałas powstający na czerpni, wyrzutni, nawiewnikach i wyciągach

Podobnie jak powyżej, aby wyeliminować powstawanie hałasu na elementach dystrybucji powietrza (czerpnie, wyrzutnie, kratki lub anemostaty) należy unikać zbyt dużych prędkości powietrza na nich. Zalecane wartości podane zostały w punkcie 2. Należy zwrócić uwagę, by do ewentualnego przeliczenia prędkości brać powierzchnię czynną, a nie wymiar całkowity. Każdy z tych elementów posiada przesłony, żaluzje itp., które zmniejszają jego przekrój, czyli powierzchnię efektywną / czynną. Aby zmniejszyć prędkość przepływu na danym elemencie należy zwiększyć jego wymiar / średnicę lub odpowiednio wyregulować przepływ powietrza w instalacji.

4. Hałas emitowany do otoczenia

Emisja hałasu do otoczenia jest dość częstym zjawiskiem. Hałas generowany jest bezpośrednio do otoczenia lub odbywa się poprzez drgania własne. Każdy element mechaniczny powoduje pewne drgania, które sprzyjają emisji hałasu. W przypadku rekuperatorów elementem powodującym największą emisję hałasu są wentylatory. Hałas najczęściej przenoszony jest przez konstrukcję i elementy budowlane. Aby go wyeliminować lub stłumić do zadowalających wartości należy zastosować podkładki antywibracyjne lub posadowić urządzenie na matach tłumiących drgania. Dobrze się do tego nadają wszelkie materiały miękkie, takie jak np. guma czy pianka. Można również zastosować wibroizolatory lub zawiesia antywibracyjne, które skutecznie będą tłumiły drgania urządzeń zarówno stojących, jak i podwieszanych.

Nie wszystkie centrale wentylacyjne posiadają szczelne i wytłumione obudowy. Niekiedy ściany urządzeń są zbyt cienkie lub nieszczelne i nie są w stanie ograniczyć emitowanych przez wentylator dźwięków. Najczęściej ten problem występuje przy wentylatorach kanałowych, które nie posiadają izolacji akustycznej. W takich przypadkach najskuteczniejszym rozwiązaniem jest zaizolowanie urządzenia od zewnątrz lub jeśli jest taka możliwość od wewnątrz stosując materiały wygłuszające. Dobrym materiałem tłumiącym jest wełna mineralna, pianka akustyczna, k-flex, itp.

5. Hałas pojawiający się po dłuższym okresie użytkowania rekuperatora

Zdarza się, że początkowo prawidłowo pracujący system rekuperacji po pewnym czasie użytkowania zaczyna hałasować. Najczęstszą tego przyczyną mogą być zużyte łożyska wentylatorów. Należy wówczas je wymienić lub dokonać wymiany całego wentylatora. Najczęściej użytkownik nie będzie w stanie samodzielnie zdiagnozować tego problemu, dlatego najlepszym rozwiązaniem będzie wezwanie serwisu producenta centrali wentylacyjnej lub firmy dokonującej montażu instalacji. Po poprawnym zdiagnozowaniu problemu wentylator może być zdemontowany i przekazany do naprawy. W przypadku gdy wymiana łożysk jest niemożliwa, wentylator powinien być wymieniony na nowy. Częściej jednak dąży się do naprawy łożysk, gdyż wymiana całego wentylatora jest kosztowna.